Tuğçe Ceylan
Bir konuda görüşmek için tiyatro hocamın yanına uğramıştım, o gün bir oyunun provası vardı “Sen de izlemek istersen kal” demişti, oyunu ve hikayesini merak ettiğim için kalıp izlemeye karar verdim. “İplik Hayatlar” belgeseli 2005 yılında iş cinayetinde katledilen beş kadın işçinin hayallerini anlatıyordu, oyun 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü öncesi 7 Mart 2025 tarihinde Çatalçeşme Oda Tiyatrosu’nda sahnelenecek.
Neden katledilmişti iş cinayetinde kadın işçiler, onlar hakkında hiçbir şey söylenmemiş miydi, kimse sesini çıkarmamış mıydı, hiçbir şey yazılmamış mıydı?”
Araştırdım, en küçüğü 15 yaşında en büyüğü 32 yaşında, beş kadın Ayşe Denizdalan (15), Şadife Düdüş (17), Gülden Çiçek ( 21), Necla Özveren (27), Sevgi Sesli (32) yaşındaydı, bu kadınlar iş cinayetinde katledilmişti.
2005 yılının Aralık ayında Özay Tekstil’de işçilerin üzerine kapıların kilitlenmesi ve beş işçi kadının dumandan boğularak katledilmeleri, 1851 yılında New York’ta insanca çalışma ve insanca yaşama talebiyle direnişe geçen ve direniş sırasında fabrika kapılarının polisler tarafından kilitlenerek çıkarılan yangında 129 kadın işçinin katledilmesini gözlerimizin önüne serdi. Bütün bunlar, burjuvazi tarafından propaganda edilerek adeta kaderimizmiş gibi gösterilerek kanıksamamız, kabullenmemiz isteniyor, çok tanıdık… Yüz yıllar boyunca çok ağır bedeller ödeyerek kazandığımız en temel haklarımızı sömürücü ve kan emici bu sistem hep geri almak için çeşitli manevralar yapıyor. Ama bizler biliyoruz ki, ne 1851 yılında tekstil işçilerinin yakılarak katledilmeleri ne de 2005’te Özay Tekstil’de dumandan boğularak katledilmeleri asla kaderimiz değildir. Bizler bu kanımızı iliğimizi emen düzeni değiştirmek, insanca yaşayacağımız düzeni kurmak için hem kadın işçiler olarak hem de sınıf kardeşlerimizle birlikte sınıfa karşı sınıf şiarıyla mücadelenin öznesi olmaya ve mücadeleyi büyütmeye devam edeceğiz!
Katledilen kadın işçilerin sigorta primleri ise iş cinayetinden 4 ay sonra yatırıldı, patrona verilen 10 yıl hapis cezası ise o dönemin paraya çevrildi: 182 bin YTL! Beş kadın işçinin canı 182 bin YTL ediyordu!.. Katliamdan 3,5 yıl sonra 2009 yılında İkitelli’de yaşanan sel felaketinde insan taşıması yasak olan minibüste sekiz kadın işçi boğularak ölmüş, işyeri sahibi, idare amiri ve şoföre 15’er yıl ceza verilmişti.
Bu katliamdan sonra kadınlar sokak sokak eylemler yaptılar, Bursa’da 2006’daki 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nü katledilen beş kadına adadılar. 2008’de Kibar Dağlayan Yiğit tarafından “İplik Hayatlar” isminde belgesel çekildi.
Aradan geçen 20 yılda patrona ve Özay Tekstil’e hiçbir şey olmadı, sermaye kârına kâr katmaya, iş cinayetleri artmaya devam etti. Geriye ise sadece katledilen işçilerin hayalleri ve hayatları kaldı, 2024 yılında iş cinayetlerinde en az 1897 işçi katledildi, Tekstil işkolunda ise 2013-2023 yılları arasında 364 işçi katledildi.
Hayatlarımızın iplikten olduğu bir süreçten geçiyoruz, yaşamak için çalışıyoruz, yaşamak için direniyoruz! Katledilen her işçinin her kadının hesabını soracağımızı yüksek sesle söylüyoruz! Çünkü iş cinayetleri de kadın cinayetleri de politiktir.
Aradan geçen 20 yılda unutulmuş gibi görünse bile Ayşe, Şadife, Gülden, Necla, Sevgi… bu beş kadının ismi mücadelemizde yaşamaya devam edecek!